Οι παραρρίνιοι κόλποι είναι κοιλότητες του κρανίου που περιλαμβάνουν τα ιγμόρεια ή γναθιαίους κόλπους, τις ηθμοειδείς κυψέλες,τους μετωπιαίους κόλπους, και τον σφηνοειδή.

Τα ιγμόρεια ή γναθιαίοι κόλποι, είναι αεροφόρες κοιλότητες που βρίσκονται μέσα στην άνω γνάθο και καλύπτονται από τον ίδιο βλεννογόνο που καλύπτεται και το εσωτερικό της μύτης,

Η γναθιαία κολπίτιδα (Ιγμορίτιδα) είναι μία οξεία ή χρόνια βακτηριακή ή μυκητιασική φλεγμονή που αφορά τα ιγμόρεια και που μπορεί να σχετίζεται με αλλεργία, κατά κανόνα προερχόμενη από την ρινική κοιλότητα ή τον ρινοφάρυγγα.  Περιστασιακά μπορεί να οφείλεται σε οδοντογενή αίτια ή σε συμφόρηση που σχετίζεται με φλεγμονή του βλεννογόνου του γναθιαίου κόλπου, και συχνά του συστήματος των ηθμοειδών κυψελών (π.χ. πρόσθια ηθμοειδίτιδα).
Προδιαθεσικοί παράγοντες:
Παιδιά: Αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), στενή ανατομία της μύτης (π.χ. ευρεία-, στραβή μύτη), υπερπλασία ρινικών κογχών, χρόνια πυώδης ρινίτιδα, βλεννοκυστική νόσος, κολύμβηση σε πισίνα.
Ενήλικες: Σκολίωση διαφράγματος, ρινικοί πολύποδες, φυσαλιδώδης κόγχη, υπερπλασία κογχών, αλλεργία, μυκητιασική φλεγμονή (Ασπέργιλλος), οδοντογενείς λοιμώξεις, φατνιακό συρίγγιο, μετά από εξαγωγή δοντιού, ευκαιριακές λοιμώξεις (π.χ. AIDS) δυσανεξία σε αναλγητικά (σύνδρομο de Widal), καταδύσεις.
Συμπτωματολογία:
Αλλαγή χροιάς φωνής.
Διάχυτος έως σφύζοντας πόνος παρειάς/άνω γνάθου με ή χωρίς στα δόντια, αυξανόμενο κατά την ταχεία επίκυψη, ή τις αναπηδήσεις, στο ένα πόδι.
Οίδημα κάτω βλεφάρου, πυώδες έκκριμα από τη μύτη ή τον ρινοφάρυγγα.
Ελαφρός πυρετός, κόπωση, κεφαλαλγία.
Επιπλοκές:
• Χρόνια φαρυγγίτιδα, χρόνια λαρυγγίτιδα, χρόνια βρογχίτιδα (ενδεχόμενα βρογχιεκτασίες) στο πνεύμα ενός κατιόντος συνδρόμου.
• Επέκταση της φλεγμονής στο ηθμοειδές ή στον κόγχο (ηθμοειδίτιδα, φλεγμονή του κόγχου).
• Βλεννοκήλη.
• Ρινογενή μηνιγγίτιδα.
Θεραπεία
Συντηρητική θεραπεία:
• Οξεία κολπίτιδα, οξεία έξαρση χρονιάς κολπίτιδος:
Αποσυμφορητικές ρινικές σταγόνες
Βλεννολυτικά,
Αντιφλεγμονώδη
Ενδεχόμενα αντιβιοτικά per os,
• Χρονία κολπίτιδα
Η χρόνια κολπίτιδα έχει διαφορετικό μικροβιακό φάσμα από ότι στην οξεία κολπίτιδα
Αλλεργική κολπίτιδα:
Τοπικά στεροειδή spray, Ενδεχόμενα συστηματικά γλυκοκορτικοειδή,
Αργότερα ενδεχόμενα απευαισθητοποίηση.
• Κολπίτιδα από Ασπέργιλλο:
Αντιμυκητιασικά τοπικά και ενδεχόμενα συστηματικά
Σε εμμένουσα εικόνα ακτινολογικά υδραερικού επιπέδου χρειάζεται να γίνει παρακέντηση με έκπλυση του γναθιαίου κόλπου, για αφαίρεση του εκκρίματος, ενδεχόμενα σε συνδυασμό με ενδοσκόπηση.

Χειρουργικές ενδείξεις:
Χωρίς επιτυχία συντηρητική αγωγή, χρόνια κολπίτιδα χωρίς/με βρογχικό άσθμα ή κατιόν σύνδρομο, μυκητιασική λοίμωξη, πολύποδες γναθιαίου κόλπου, ρινική πολυποδίαση.
Κογχικές και ενδοκρανιακές επιπλοκές της κολπίτιδος.
Βλεννοκήλη ή υποψία για νεοπλασία.
Φατνιακό συρίγγιο που παραμένει μετά από εξαγωγή δοντιού.
Οδοντογενής κολπίτιδα (Εξυγίανση δοντιών!).
Χειρουργικές αρχές:
Ενδορρινική μικροσκοπικά/ενδοσκοπικά παραθυροποίηση του γναθιαίου κόλπου (μέση ρινική αντροστομία), εκτομή της ηθμοειδούς χώνης (infundibulotomy) ή επέμβαση παγκολπίτιδος.
Σε επιπλεγμένη πορεία με οστικές αλλοιώσεις λόγω οστείτιδας, μετά προηγηθείσα επέμβαση ή σε υποψία νεοπλασίας, ενδορρινικά ή οστεοπλαστικά γίνεται διαπροσωπική διάνοιξη του γναθιαίου κόλπου ή εξατομικεύονται, στη παθολογική διεργασία της νόσου και στην έκταση της προσαρμοσμένες χειρουργικές μέθοδοι.
Σε βλεννοκήλη ενδορρινική μικροσκοπικά/ενδοσκοπικά μαρσιποποίηση, σε ειδικές περιπτώσεις διαπροσωπική ριζική επέμβαση του γναθιαίου κόλπου.
Σε φυσαλιδώδη μέση ρινική κόγχη (Concha bullosa): Γίνεται επιπρόσθετα μερική εκτομή της κόγχης, σε σκολίωση του διαφράγματος επιπρόσθετα γίνεται πλαστική του ρινικού διαφράγματος
Πρόγνωση
Υπάρχει πιθανότητα για υποτροπή, όταν δεν αντιμετωπίζονται ριζικά τα φλεγμονώδη ή ανατομικά αίτια ρινικής συμφόρησης ή τα εμπόδια παροχέτευσης.

Κεφαλαλγία οφειλόμενη σε προβλήματα της μύτης